«Παραμύθια και παραδόσεις των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς»
ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ
«Γιατί βάζουμε γιρλάντες στο χριστουγγεννιάτικο δέντρο»
Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί βάζουμε ασημένιες και χρυσές γιρλάντες στο χριστουγεννιάτικο δέντρο; Πώς ξεκίνησε το έθιμο αυτό και τι σημαίνουν άραγε; Ακούστε αυτήν την τρυφερή ιστορία που μας ταξιδεύει σ’ ένα μικρό φτωχικό σπιτάκι στην άκρη ενός χιονισμένου δάσους στην Ουκρανία.
Αφήγηση: Γιώργος Ευγενικός
Έρευνα - Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ζουράρη
Μουσική σύνθεση: Μάρα Καίσαρη
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Παραμυθόφωνο
Με την υποστήριξη της Novalac
ΤΑ ΚΑΜΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΩΝ
Τα παραμύθια με θέμα τους καλικαντζάρους έχουν αναπτυχθεί και εμπλουτιστεί με περισσότερες πληροφορίες και εκτενέστερες περιγραφές για τη μορφή και τα καμώματα των καλικαντζάρων, τις δυνάμεις και την κουταμάρα τους, τις ταλαιπωρίες που προκαλούν στους ανθρώπους και τις ζημιές που προκαλούν στα σπίτια. Έμπνευση αποτέλεσαν το πλούσιο υλικό και οι καταγραφές λαϊκών αφηγήσεων από τις «Παραδόσεις» (1904) του Νικολάου Πολίτη, και το έργο «Αερικά, ξωτικά και καλικάντζαροι» (χ.χ.) του Θάνου Βελλούδιου. Στις μεταφράσεις των παραμυθιών στα αγγλικά, τα δαιμόνια και σκανταλιάρικα πλάσματα της λαϊκής φαντασίας αναφέρονται ως goblins. Τα goblins συναντάμε σε πολλούς πολιτισμούς, σε ευτράπελες ή τρομακτικές ιστορίες και μαγικά παραμύθια από την ευρωπαϊκή και παγκόσμια προφορική παράδοση. Είναι κοντοστούπικα και ασχημομούρικα, έχουν γουρλωτά μάτια και μυτερά αυτιά, είναι υποχθόνια, έχουν πανούργα σκέψη αλλά και κουταμάρα, έχουν υπερφυσικές δυνάμεις και τυραννούν τους ανθρώπους. Η μορφή και η συμπεριφορά τους ομοιάζει με των καλικαντζάρων. Σε ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά τα αποκαλούμε καλικαντζάρους.
«Η γυναίκα και το παστελάκι» (Κέα)
Κάποτε μια γυναίκα ήταν στην κουζίνα της και είχε φτιάξει μια τσουκάλα παστέλι. Την ώρα που έκοβε το παστέλι σε κομμάτια, ένα κομμάτι πετάχτηκε και έπεσε χάμω στο πάτωμα. Ξεπήδησε έξω από την πόρτα και άρχισε να κατεβαίνει ένα ένα τα σκαλιά. Η γυναίκα βγήκε από το σπίτι και το πήρε στο κατόπι. Πού να ήξερε σε τι περιπέτειες θα την έβαζε το παστελάκι!
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
«Οι καλικάντζαροι στο λουτρό» (Εσθονία)
Μια γερόντισσα καλικαντζαρίνα θέλει να παντρέψει έναν από τους εγγονούς της με την όμορφη και προκομμένη κοπέλα που δουλεύει στο λουτρό. Η κοπέλα σκαρφίζεται ένα έξυπνο σχέδιο και όλη τη νύχτα οι καλικάντζαροι μορφονιοί τρέχουν για το χατίρι της. Θα προλάβει τελικά να γίνει ο γάμος μέχρι να ξημερώσει και να λαλήσει ο πετεινός;Διαβάστε περισσότερα »
«Ο αρχικαλικάντζαρος και η μαγική κόκκινη μπάλα» (Εσθονία)
Διαβάστε περισσότερα »
«Βράσε ένα αβγό, τον καλικάντζαρο να βρω» (Λεβίσι Μικράς Ασίας)
Ένα παλικάρι μελετά ένα βιβλίο μαγείας όταν ο χώρος γύρω του γεμίζει με καλικαντζάρους που δεν τον αφήνουν σε ησυχία και συνεχώς του ζητούν να τους βάλει δουλειά.
Διαβάστε περισσότερα »κέρατα, ουρά δε θα 'χει, μα κουρέλια θα φορεί,
θα το κάνω καρκαντζέλι, όμορφο, γλυκό σαν μέλι,
θα του μάθω σκανδαλιές, διαβολάκι θα γίνει, μη σας μέλλει.
Στον κάτω κόσμο το δέντρο της γης θα πριονίσει, στον επάνω κόσμο τα Χριστούγεννα θα σεργιανίσει».
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
«Ο Άγιος Βασίλειος και η βασιλόπιτα»
«Ο Άγιος Βασίλειος και η βασιλόπιτα» βασίστηκε σε μία από τις πολλές παραλλαγές της θρησκευτικής παράδοσης που συνδέει το έθιμο της βασιλόπιτας με τον Άγιο Βασίλειο. Η ιστορία έχει αποδοθεί ελεύθερα και αναφέρεται στον Μέγα Βασίλειο ο οποίος ζήτησε από τους κατοίκους της Καισάρειας να μαζέψουν ό,τι χρυσαφικά μπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσει ως “λύτρα” στον αυτοκράτορα Ιουλιανό. Ο Ιουλιανός δεν επέστρεψε για να τα παραλάβει και ο Μέγας Βασίλειος προκειμένου να τα επιστρέψει στους κατοίκους, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να ζυμωθούν μικροί άρτοι μέσα στους οποίους τοποθέτησε τα χρυσαφικά και τα πρόσφερε στους κατοίκους της Καισάρειας.
«Τα Χριστούγεννα των βιβλίων»
Λογοτεχνική ιστορία. Τα φωτάκια του δέντρου αναβοσβήνουν ρυθμικά. Ο βιβλιοθηκάριος τοποθετεί τα βιβλία στα ράφια. «Ο Καρυοθραύστης», «Η Βασίλισσα του Χιονιού»,« Ο Μολυβένιος Στρατιώτης». «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα», ξεφεύγουν από τα ράφια και…. Ζωντανεύουν. Ανυπομονούν να διηγηθούν τη δική τους ιστορία και να μας ταξιδέψουν. Ο χρόνος όμως τα πιέζει…
Διαβάστε περισσότερα »
Λογοτεχνική ιστορία. Όλοι ονειρευόμαστε, κάποιες φορές μαντεύουμε τα όνειρα των άλλων, κανείς όμως δε γνωρίζει το μεγαλύτερο όνειρο μιας χιονονιφάδας. Η λαχτάρα της είναι να βιώσει την μαγεία της Άγιας Νύχτας! Ποιους άραγε θα συναντήσει στο ταξίδι της, σε ποια χαραμάδα θα κουρνιάσει και τι θα δει από εκεί; Θα καταφέρει να πραγματοποιήσει το όνειρό της;
